Limburg

Afgelopen vrijdag organiseerde de Limburgse SP Statenfractie een debat over de mogelijke verkoop van Essent. SP Tweede Kamerlid Paulus Jansen, PvdA Statenlid Roy Pennings, fusie-econoom Hans Schenk, oud CDA wethouder Han Hoogma en AndréJurjus van de Nederlandse Vereniging voor Marktwerking in Energie, gingen met elkaar in debat over de zin en onzin van de verkoop van Essent. SP Statenlid Leny Eijssen doet verslag.

Het door de SP Limburg georganiseerde debat over de verkoop van Essent heeft unanieme waardering geoogst bij het publiek. De verscheidenheid aan achtergrond en deskundigheid van de gastsprekers zorgde voor een totaal kijk op de voor- en tegenargumenten. De inspirerende inleiding bij de vragen door gespreksleider Mat Verberkt, eindredacteur van TV Maastricht, lokte verdieping uit. Zo kwamen ook nieuwe en tot nu toe minder gehoorde kanten van de markwerking en de privatisering aan bod.

Het publiek was overwegend tegen de verkoop van Essent. Dat was te verwachten want de gemiddelde burger, en dat zijn de meesten, ondervinden de nadelige gevolgen van de marktwerking steeds meer in het dagelijks leven. Ze geloven daarom niet dat de privatisering de beloofde verbetering brengt in service en tarieven.

De volle beleving van het debat kan in dit verslag niet weergegeven worden. De waardering verplicht echter tot een, zij het beperkt, stukje verslaglegging per spreker.

Hans Schenk, professor en fusie-econoom, heeft vele onderzoeken gedaan naar de gevolgen van fusies van bedrijven. Zijn onderzoeken in Amerika en Engeland tonen onomstotelijk aan dat succes van bedrijven valt en staat met hun optimale schaal, die voor elke sector anders kan zijn. Binnen de energiesector hebben Essent en Nuon de perfecte schaalgrootte die de beste en gunstigste zekerheden biedt voor klanten.
Hij is fel tegenstander van de verkoop van Essent aan RWE. Het beursgenoteerde Duitse energiebedrijf wil Essent inlijven en groter worden om zelf niet opgeslokt te worden door het Franse Électricité de France. EDF is het grootste elektriciteitsbedrijf van Europa. De overheid en politiek zou meer naar mensen moeten luisteren die het echt weten doordat ze onafhankelijk onderzoek hebben gedaan.

André Jurjus, directeur van de Nederlandse Vereniging voor Marktwerking in Energie vindt dat de vrije markwerking en concurrentie onvoldoende positief uit de verf kan komen doordat de overheid nog teveel reguleert. Met name de netwerkbedrijven hebben door tegenwerking van de overheid onvoldoende kunnen investeren en zijn daardoor niet berekend op het energietransport voor de toekomst. Hij voorziet dat de consument dit gaat merken in een onvermijdelijke verhoging van de tarieven. Hij stelt dat bedrijven er geen belang bij hebben om niet te kiezen voor hun optimale schaal. Grote bedrijven zijn om die rede onderverdeeld in kleinere eenheden die vaak een zelfstandige bedrijfsvoering hebben.

Paulus Jansen SP Tweede Kamerlid stelt daartegenover dat de Nederlandse markt beter verdeeld kan worden aan vier energiebedrijven die elk een stuk van het land bedienen. Door onderlinge vergelijking kunnen hun prestaties beoordeeld worden. Ook het aantal aandeelhouders zou beter minder kunnen zijn. Niet zoals nu bij Essent bijna 150, maar herverdeling van de aandelen onder uitsluitend de provincies.

Han Hoogma, oud wethouder voor het CDA in Maastricht voorspelde dat nieuwe energiebedrijven zullen ontstaan die gespecialiseerd zijn in opwekking van duurzame energie uit zon en wind. Dit moet wel heel snel gebeuren om zo snel mogelijk onafhankelijk van olie te worden want die energiebron is eindig. Terwijl Paulus Jansen dit tijd en geld verspilling noemt. Voor een versnelling van de overgang naar nieuwe niet fossiele energiebronnen hebben we met Essent de kennis en de organisatie al in huis. Beiden beaamden dat door de marktwerking voorlopig aan energie uit olie, kolen en bruinkool nog steeds makkelijker en meer winst te behalen is. Veranderingen zijn daarom niet snel genoeg als vanzelf uit die hoek te verwachten.

Roy Pennings, statenlid voor de PvdA benadrukte dat de dividend opbrengsten in het verleden als structurele inkomsten van provincie en gemeenten gerekend werden. De inkomsten kant in de begroting van de provincie Limburg leunt op de dividend opbrengsten uit Essent. De rol van de provincie is verworden tot puur en alleen een financieel belang als aandeelhouder in Essent met daaraan ook de verbonden financiële risico’s van een bedrijf op de vrije markt. Dat is geen rol die een overheid moet willen. Hij denkt dat de vrije markt meer innovatie tot gevolg zal hebben. Het moet leiden tot kleinere productie eenheden van duurzame energie.

De ongebreidelde uitkering van dividend noemt Paulus Jansen nou juist het grote potverteren waar de klanten via hun energierekening flink aan meebetaald hebben. Vóór de marktwerking waren de dividend uitkeringen vele malen bescheidener of bijna niets en rooiden de lokale overheden het ook met hun begroting.

Ook nu zijn provincies en gemeenten opnieuw verblind door de opbrengst van hun aandelen. Het geld is overgeleverd aan politieke speeltjes van huidige coalities waar vooral CDA, PvdA en VVD de dienst uit maken. Volgens Hans Schenk hadden de vele miljarden aan netto winst en dividenduitkering beter geïnvesteerd kunnen worden in vernieuwing en verduurzaming van de energie. Dan was Nederland op dat punt al een flink stuk op de goede weg geweest en had de nodige vooruitgang al geboekt kunnen worden. We lopen nu hopeloos achter bij wat nodig is. Volgens Janssen had ook de energierekening voor de burgers wat lager gekund.

Tot slot was het voor het publiek als vanzelfsprekend dat het debat drie kwartier uitliep. Hun vragen en opmerkingen waren veel en vol overtuiging. En daardoor was het de moeite waard de tijd ook op de late avond nog te benutten. Klein detail maar grote ergernis ondervinden ze van de telefonades onder etenstijd en ‘s avonds door de energiebedrijven die hun lastig vallen om klant bij hun te worden.

Als laatste, maar niet onbelangrijk te noemen in het soms emotionele debat, was de goede sfeer. Ongetwijfeld kwam dit door de toevalligheid dat alle aanwezigen ook nog een persoonlijke band bleken te hebben met Limburg.